75 Rocznica Polskiego Państwa Podziemnego
24-09-2014
W nocy z 26 na 27 września 1939 roku powstała w oblężonej Warszawie Służba Zwycięstwu Polski – konspiracyjna organizacja wojskowa, mająca prowadzić walkę przeciw okupantom. W listopadzie 1939 roku została ona przekształcona w Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), podlegający rządowi emigracyjnemu. 14 lutego 1942 roku generał Władysław Sikorski przekształcił ZWZ w Armię Krajową (AK). Jej Komendantem Głównym został generał Stefan Rowecki, wybitny teoretyk walk miejskich. Utworzenie AK miało służyć scaleniu wszystkich grup wojskowych w jedną organizację, podległą rządowi londyńskiemu.
Podziemne Państwo Polskie wypełniało nieomal wszystkie obowiązujące je funkcje: władcze, organizatorskie, wojskowe i opiekuńcze. Organizowało życie na okupowanych terenach, bierny i czynny opór przeciw okupantom, przyczyniając się w ten sposób do umacniania wśród rodaków wiary i nadziei na odzyskanie niepodległości.
Jednym z najważniejszych jego zadań było szkolnictwo i opieka nad dziećmi i młodzieżą. Okupant niemiecki zamknął dla Polaków szkoły średnie i wyższe, pozostawiając tylko 7-klasowe szkoły podstawowe i zawodowe. W związku z tym zorganizowano znakomicie funkcjonującą sieć tajnego nauczania, obejmującą ponad milion młodzieży. Program gimnazjalny i licealny częściowo wprowadzono konspiracyjnie do szkół zawodowych, dla większości jednak przedmiotów (np. historia, geografia, łacina) stworzono formę tzw. kompletów (lekcje w mieszkaniach prywatnych). Do lata 1944 wydano kilkanaście tysięcy świadectw maturalnych. Tajne wyższe uczelnie z wieloma wydziałami, działały w Warszawie, Krakowie, Wilnie i Lwowie. Uniwersytet Ziem Zachodnich, stworzony przez profesorów wysiedlonych z Poznania, oprócz centrali w Warszawie miał filie w Kielcach, Jędrzejowie, Częstochowie i Milanówku. Na uczelniach tych wydano kilka tysięcy dyplomów oraz kilkaset doktoratów.
Na terenie całej Polski dzialala również zakonspirowana organizacja harcerzy - Szare Szeregi. Głównym celem działalności podziemnego harcerstwa było przede wszystkim uchronienie młodych ludzi przed demoralizacją, którą niosła wojna, a także pielęgnowanie uczuć i tradycji patriotycznych.
Do zadań Polskiego Państwa Podziemnego należało również wspieranie polskiej kultury i jej twórców. Organizowano konspiracyjne koncerty, przedstawienia teatralne, wieczory autorskie i wykłady naukowe. Finansowano twórców kultury (np. skupowano rękopisy, zamawiano utwory muzyczne). W tajnych drukarniach wydawano książki z zakresu literatury i poezji , prasę informacyjno-polityczną a przede wszystkim podręczniki (szkolne i wojskowe) .Działała radiostacja Świt, która z terenu Wielkiej Brytanii nadawała aktualne komunikaty i audycje.
Dziełem Polskiego Państwa Podziemnego było nie tylko podjęcie walki zbrojnej z okupantem ale przede wszystkim podtrzymanie tradycji niepodległościowej i siły moralnej narodu oraz utrzymanie ciągłości struktur państwowych.
Przywódcy Podziemnego Państwa Polskiego:
- Władysław Raczkiewicz
Prezydent RP na uchodźstwie
zmarł na emigracji w Wielkiej Brytanii w 1947 r.
- Władysław Sikorski - generał broni
Premier Rządu RP na uchodźstwie
Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych
zginął w katastrofie lotniczej w 1943 r.
- Stanisław Mikołajczyk
Premier Rządu RP na uchodźstwie
zmarł na emigracji w USA w 1966 r.
- Tomasz Arciszewski
Premier Rządu RP na uchodźstwie
zmarł na emigracji w Wielkiej Brytanii w 1955 r.
- Kazimierz Sosnkowski „Godziemba” - generał broni
Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych
Komendant Główny Związku Walki Zbrojnej
zmarł na emigracji w Kanadzie w 1969 r.
- Tadeusz Komorowski „Bór” - generał dywizji
Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych
Dowódca Armii Krajowej
w niewoli niemieckiej w latach 1944–1945
zmarł na emigracji w Wielkiej Brytanii w 1966 r.
- Michał Tokarzewski-Karaszewicz „Torwid”
generał brygady
Dowódca Służby Zwycięstwu Polski
więziony przez Sowietów w latach 1940–1941
zmarł na emigracji w 1964 r.
- Stefan Rowecki „Grot” - generał dywizji
Komendant Główny Związku Walki Zbrojnej
Dowódca Armii Krajowej
uwięziony przez Niemców w 1943 r. i zamordowany w 1944 r.
- Leopold Okulicki „Niedźwiadek”
generał brygady
ostatni Dowódca Armii Krajowej
uwięziony przez Sowietów w 1945 r.
zmarł w więzieniu w ZSRS w 1946 r.
- Cyryl Ratajski „Wartski”
Delegat Rządu RP na Kraj
zmarł w okupowanej Warszawie w 1942 r.
- Jan Piekałkiewicz „Wernic”
Delegat Rządu RP na Kraj
uwięziony i zamordowany przez Niemców w 1943 r.
- Jan Stanisław Jankowski „Soból”
Delegat Rządu RP na Kraj, wicepremier
kierujący Krajową Radą Ministrów
aresztowany w 1945 r., zmarł w więzieniu w ZSRS w 1953 r.
- Stefan Korboński „Zieliński”
pełniący obowiązki Delegata Rządu RP na Kraj
zmarł na emigracji w USA w 1989 r.
- Kazimierz Pużak „Seret”
Przewodniczący Rady Jedności Narodowej
uwięziony przez Sowietów w 1945 r. i ponownie przez polskich
komunistów w 1947 r., zamęczony w więzieniu w Rawiczu w 1950 r.
CZEŚĆ ICH PAMIECI !